Door Julia Martin-Ortega, Brent Jacobs en Dana Cordell

Zonder fosfor kan er geen voedsel geproduceerd worden, omdat alle planten en dieren het nodig hebben om te groeien.Simpel gezegd: als er geen fosfor is, is er geen leven.Als zodanig zijn op fosfor gebaseerde meststoffen – het is de “P” in “NPK”-meststoffen – van cruciaal belang geworden voor het mondiale voedselsysteem.

Het meeste fosfor is afkomstig van niet-hernieuwbaar fosfaatgesteente en kan niet kunstmatig worden gesynthetiseerd.Alle boeren hebben er daarom toegang toe nodig, maar 85% van 's werelds resterende hoogwaardige fosfaatgesteente is geconcentreerd in slechts vijf landen (waarvan sommige “geopolitiek complex”) zijn: Marokko, China, Egypte, Algerije en Zuid-Afrika.

Zeventig procent wordt alleen in Marokko gevonden.Dit maakt het mondiale voedselsysteem uiterst kwetsbaar voor verstoringen in de fosforvoorziening die tot plotselinge prijspieken kunnen leiden.In 2008 schoot de prijs van fosfaatkunstmest bijvoorbeeld met 800% omhoog.

Tegelijkertijd is het gebruik van fosfor bij de voedselproductie uiterst inefficiënt, van mijn tot boer tot bord.Het stroomt van landbouwgrond naar rivieren en meren en vervuilt het water, wat op zijn beurt vissen en planten kan doden en het water te giftig maakt om te drinken.

Alleen al in Groot-Brittannië wordt minder dan de helft van de 174.000 ton geïmporteerde fosfaat daadwerkelijk productief gebruikt om voedsel te verbouwen, terwijl vergelijkbare fosforefficiënties in de hele EU worden gemeten.Als gevolg daarvan zijn de planetaire grenzen (de ‘veilige ruimte’ van de aarde) voor de hoeveelheid fosfor die in watersystemen stroomt al lang overschreden.

Tenzij we de manier waarop we fosfor gebruiken fundamenteel veranderen, zal elke verstoring van het aanbod een mondiale voedselcrisis veroorzaken, aangezien de meeste landen grotendeels afhankelijk zijn van geïmporteerde meststoffen.Het slimmer gebruiken van fosfor, inclusief het gebruik van meer gerecycled fosfor, zou ook de toch al onder druk staande rivieren en meren helpen.

We ervaren momenteel de derde grote prijspiek voor fosfaatkunstmest in vijftig jaar, dankzij de COVID-19-pandemie, China (de grootste exporteur) dat exporttarieven oplegt en Rusland (een van de vijf grootste producenten) dat de export verbiedt en vervolgens Oekraïne binnenvalt.Sinds het begin van de pandemie zijn de prijzen van kunstmest sterk gestegen en op een gegeven moment binnen twee jaar verviervoudigd.Ze bevinden zich nog steeds op het hoogste niveau sinds 2008.